Fizyka to nauka przyrodnicza opisująca nasz świat. Przez wiele lat fizycy z całego świata prowadzili badania, aby móc lepiej zrozumieć tę skomplikowaną dziedzinę nauki i znaleźć odpowiedzi na nurtujące wszystkich pytania. Jedną z najwybitniejszych badaczek była pochodząca z Katowic Maria Goepper-Mayer. Czym zajmowała się niemiecko-amerykańska fizyczka? 

Kim była Maria Goeppert-Mayer? 

Maria Goeppert-Mayer przyszła na świat 28 czerwca 1906 roku w Katowicach na Górnym Śląsku. W Katowicach będących w tym czasie pod zaborem pruskim żyła tylko przez 4 lata, ponieważ w 1910 roku przeniosła się razem z rodziną do Getyngi. Jej ojciec był wybitnym lekarzem i profesorem pediatrii, a także wykładowcą na Uniwersytecie w Getyndze. Mariaa Goeppert przejawiająca zamiłowania do nauk ścisłych, podjęła studia na uniwersytecie, na którym nauczał jej ojciec na kierunku związanym z matematyką, jednak po pewnym czasie zrezygnowała z prowadzonego toku studiów na rzecz nauki fizyki. W 1930 roku zdobyła tytuł doktora, zajmując się tematyką fizyki kwantowej. W latach 30. XX wieku wyszła za mąż za amerykańskiego chemika Josepha Edwarda Mayera, a jej głównym zajęciem było prowadzenie wykładów na znajdującym się w Baltimore Uniwersytecie Johnsa Hopkinsa. 

Projekt Manhattan 

Dziedzina fizyki była jedną z głównych nauk zgłębianych podczas II wojny światowej w kontekście wykorzystania militarnego. Wiele osób upatrywało w niej szansę na stworzenie śmiercionośnej broni, która potrafiłaby zmienić oblicze każdego konfliktu, dając przy tym niebywałą przewagę narodom, które będą umieć ją wykorzystać. Taką bronią miała stać się bomba atomowa, mogąca wyrządzić ogromne szkody zaledwie jednym uderzeniem. W 1942 roku rząd USA rozpoczął tajny projekt badawczy, którego celem była budowa bomby atomowej, przy wykorzystaniu energii jądrowej. Rząd prezydenta Franklina Roosevelta powołał sztab najwybitniejszych fizyków na czele z dyrektorem całego projektu, uznanego w późniejszym czasie za "Ojca Bomby Atomowej" Robertem Oppenheimerem. W składzie naukowców pracujących w trzech różnych bazach wojskowych znalazła się również Marta Goeppert-Mayer i chociaż nie miała bezpośredniego wpływu na tworzenie broni, na zawsze stała się częścią Projektu Manhattan. Po zakończeniu wojny została wykładowczynią na Uniwersytecie w Chicago.

Druga fizyczka w dziejach wyróżniona Nagrodą Nobla

Maria Goeppert-Mayer została w 1963 roku wyróżniona Nagrodą Nobla. Fizyczka dokonała odkrycia w zakresie modelu powłokowego jądra atomowego, który opatentowała razem z Hansem Jensenem. Jej opracowanie liczb magicznych wyjaśniało stabilność jądra atomowego w zależności od liczby nukleonów. Goeppert-Mayer zauważyła, że jądra atomowe mają strukturę zbliżoną do powłok elektronowych w atomach, co przekłada się na ułożenie protonów i neutronów na określonych powłokach. 

Fizyczka pochodząca z Katowic otrzymała Nagrodę Nobla z zakresu fizyki w 1963 roku razem z Hansem Jensenem oraz niezależnym Eugenem Wignerem. Wyróżnienie Marii było bardzo wyjątkowe — o to druga kobieta w dziejach została odznaczona Nagrodą Nobla z zakresu fizyki, pierwszą kobietą była natomiast Polka Maria Skłodowska-Curie. Do tej pory Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki otrzymało zaledwie pięć kobiet. 

Dalsze życie i dokonania 

Goeppert-Mayer podczas swojej kariery prowadziła wiele badań naukowych. Jej wyniki zakresu nieprzeźroczystości optycznej zostały wykorzystane w 1952 roku do budowy bomby termojądrowej, badania pracy doktorskiej zaś przełożyły się na rozwój  w dziedzinie optyki nieliniowej w 1960 roku. Jednostka przekroju czynnego absorpcji dwufotonowej nazwana jest na jej cześć jednostką GM — Goeppert Mayer. 

Fizyczka zmarła w 1972 roku w San Diego, gdzie została pochowana. American Physical Society stworzyło nagrodę sygnowaną jej imieniem, przyznawaną kobietom zajmującym się fizyką, rozpoczynającym swoją karierę naukową. 

Wybitna fizyczka 

Maria Goepper-Mayer swoimi odkryciami na zawsze odmieniła dziedzinę fizyki, zapisując się przy tym jako jedna z nielicznych kobiet nagrodzonych prestiżowym Noblem. Jej historia po dziś dzień stanowi inspirację dla osób rozpoczynających swoją ścieżkę badawczą. Mimo że na Górnym Śląsku nie spędziła wiele czasu, warto pamiętać, że jedna z najwybitniejszych fizyczek w dziejach pochodzi z naszego regionu. 

Źródło fot. Wikimedia Commons Maria_Goeppert-Mayer_portrait.jpg (2227×2823)