Instytucja wywłaszczenia jest regulowana wieloma różnymi aktami prawnymi. Generalnie polega ona na pozbyciu prawa własności określonej osoby ze względu na realizację celu publicznego. Wywłaszczenia dokonywane są najczęściej ze względu na prowadzone inwestycje drogowe, a to z kolei wiąże się z prawem do żądania stosownego odszkodowania.
Kiedy dokonuje się wywłaszczenia?
Wywłaszczenie jest tak naprawdę odstępstwem od ogólnej zasady bezwzględnej ochrony prawa własności. Dzięki tej instytucji można legalnie pozbawić kogoś prawa własności, pod warunkiem jednak, że następuje to ze względu na ważny cel społeczny oraz za słusznym odszkodowaniem.
Wywłaszczenie nieruchomości pod drogę
Niewątpliwie prawo własności jest chronione przez Konstytucję RP w art. 21 ust. 1 Konstytucji RP. Prawo to jednak nie jest prawem chronionym bezwzględnie, gdyż art. 64 ust. 1 Konstytucji RP dopuszcza możliwość ograniczenia tego prawa, gdy następuje ono w ustawie i w zakresie, w jakim nie narusza istoty prawa własności, a więc poszanowania zasady proporcjonalności wyrażającej się zakazem nadmiernej w stosunku do chronionej wartości, ingerencji w sferę praw i wolności. Tzw. specustawa drogowa służy realizacji celu publicznego, jakim jest budowa dróg publicznych.
Wprowadzenie odrębnego trybu administracyjnego w sprawie realizacji inwestycji drogowych służy realizacji celu publicznego w postaci poprawy bezpieczeństwa układu komunikacyjnego i transportowego, a jednocześnie skutki z tym związane są rekompensowane w formie odszkodowania). Zatem, pomimo odjęcia własności, dochodzi do równoważenia strat i szkód związanych z prowadzonym postępowaniem. Przy realizacji systemu dróg publicznych, służących poprawie bezpieczeństwa, komunikacji, transportu nie dochodzi do naruszenia proporcji między interesem publicznym, a ingerencją w sferę praw i wolności, które na mocy ustawy są rekompensowane stosownym odszkodowaniem. Takim celem jest z pewnością realizacja przedmiotowej inwestycji, która jak wynika z akt sprawy stanowi konieczną inwestycję celu publicznego.
Kwestia prawna wywłaszczeń dokonywanych pod drogi krajowe została uregulowana w ustawie z dnia z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych. To tam powinniśmy szukać szczegółowych informacji o odszkodowaniu za dokonane wywłaszczenie.
Odszkodowanie za wywłaszczenie nieruchomości
Każdy wywłaszczony ma prawo do stosownego odszkodowania, niezależnie od tego z jakiego powodu dokonywane jest przejęcie danej nieruchomości. Decyzję ustalającą wysokość odszkodowania za wywłaszczone nieruchomości wydaje organ, który wydał decyzję o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej.
Odszkodowanie za wywłaszczenie nieruchomości zajętych pod drogi publiczne jest więc formą rekompensaty pieniężnej, która należy się byłemu właścicielowi. W praktyce jej cel sprowadza się do umożliwienia wywłaszczonemu zakupu nowej nieruchomości, w której będzie mieszkał. Omawiane odszkodowanie przysługuje dotychczasowym właścicielom nieruchomości, użytkownikom wieczystym nieruchomości oraz osobom, którym przysługuje do nieruchomości ograniczone prawo rzeczowe.
Pamiętajmy, że do ustalenia wysokości i wypłacenia odszkodowania za wywłaszczenie nieruchomości pod drogę stosuje się odpowiednio przepisy ustawy o gospodarce nieruchomościami.
Patron merytoryczny artykułu:
Odszkodowanie za wywłaszczenie - INLEGIS Kancelarie Prawne Kraków
Jana Sobieskiego 6/12
31-136 Kraków
tel. 12 307 14 01
