Art. 387 Kodeksu postępowania karnego to obok art. 335 k.p.k. drugi przepis umożliwiający dobrowolne poddanie się karze za popełnienie czynu zabronionego. W odróżnieniu od art. 335 k.p.k. regulującego dobrowolne poddanie się karze na etapie postępowania przygotowawczego, art. 387 k.p.k. pozwala na to oskarżonemu na etapie postępowania przed sądem. Jak złożyć wniosek? Czy można starać się o wyznaczenie obrońcy z urzędu? Kiedy nie można poddać się dobrowolnie karze? Wyjaśniam poniżej.

Kto i jak może złożyć wniosek o dobrowolne poddanie się karze? 

Wniosek o wydanie wyroku skazującego i orzeczenie określonej kary może złożyć jedynie oskarżony. Może to zrobić pisemnie albo ustnie do protokołu rozprawy, osobiście lub za pośrednictwem swojego obrońcy. Stanowi to porozumienie nie między sądem a oskarżonym, a między oskarżycielem (prokuratorem) i oskarżonym.

Kiedy sąd uwzględni wniosek o dobrowolne poddanie się karze? 

Wniosek o dobrowolne poddanie się karze może zostać złożony do momentu zakończenia pierwszego przesłuchania wszystkich oskarżonych na rozprawie (potem taka możliwość wygasa) i tylko w sprawach zagrożonych karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą 15 lat.
Oskarżony może wnosić o:

• wydanie wyroku skazującego i wymierzenie określonej kary (środka karnego), zgodnie jednak z katalogiem kar przewidzianych za dane przestępstwo,
• orzeczenie przepadku, 
• orzeczenie środka kompensacyjnego,

bez przeprowadzania postępowania dowodowego. 

Oskarżonemu przysługuje również prawo złożenia wniosku w przedmiocie wydania określonego rozstrzygnięcia co do poniesienia kosztów procesu. 

Sąd uwzględni wniosek oskarżonego, jeżeli:

• okoliczności popełnienia przestępstwa i wina oskarżonego nie budzą wątpliwości,
• cele postępowania karnego zostaną osiągnięte mimo wydania wyroku bez przeprowadzenia rozprawy w całości, tj. uwzględnione zostaną prawnie chronione interesy pokrzywdzonego i trafna represja karna.

Czy jest wymagana zgoda prokuratora?

Na drodze do wydania wyroku skazującego w wyniku wniosku o dobrowolne poddanie się karze może stanąć sprzeciw prokuratora. Przyjmuje się, choć nie zawsze tak uznawano, że nieobecność prawidłowo zawiadomionego prokuratora na rozprawie oznacza, w przypadku zgłoszenia przez oskarżonego wniosku o dobrowolne poddanie się karze, brak sprzeciwu. 

Czy pokrzywdzony może sprzeciwić się wydaniu wyroku?

Tak, prawidłowo powiadomiony o terminie rozprawy i pouczony o możliwości wniesienia przez oskarżonego wniosku o dobrowolne poddanie się karze, może sprzeciwić się uwzględnieniu wniosku oskarżonego. Brak jego aktywności w tym zakresie oznacza brak sprzeciwu. 

Co z obrońcą? 

Jeśli oskarżony nie ma w sprawie obrońcy, może złożyć do sądu wniosek o wyznaczenie obrońcy z urzędu.
Jakie są skutki złożenia wniosku o dobrowolne poddanie się karze?

Podstawową korzyścią wynikającą z dobrowolnego poddania się karze jest skrócenie czasu trwania postępowania karnego, a co za tym idzie nerwów i stresu związanych z koniecznością uczestniczenia w sprawie w charakterze oskarżonego. Może to spowodować również “otrzymanie” łagodniejszego i korzystniejszego wyroku. 

Należy jednak pamiętać, że uwzględnienie przez sąd wniosku o poddanie się karze i wydanie wyroku skazującego, znacznie ogranicza możliwości jego zaskarżenia jako wyroku konsensualnego wydanego w wyniku porozumienia. Wyrok tego rodzaju można zaskarżyć jedynie z uwagi na błędną kwalifikację prawną czynu i przy istnieniu bezwzględnych przesłanek odwoławczych (np. w składzie orzekającym zasiadała osoba nieuprawniona). Oskarżony musi zostać pouczony przez sąd o możliwościach zaskarżenia wydanego wyroku.
Sąd może, zgodnie z przepisami, uzależnić uwzględnienie wniosku oskarżonego od dokonania w nim wskazanej przez siebie zmiany, w tym, w przypadku możliwości porozumienia się oskarżonego z pokrzywdzonym w kwestii odszkodowania lub zadośćuczynienia może odroczyć posiedzenie.

Czy wniosek o dobrowolne poddanie się karze można cofnąć? 

Tak, wniosek o wydanie wyroku skazującego może zostać cofnięty aż do momentu wydania wyroku.

Kiedy warto skorzystać z pomocy prawnika?

Choć wniosek o dobrowolne poddanie się karze może złożyć samodzielnie oskarżony, bez wątpienia wsparcie doświadczonego obrońcy i jego fachowa pomoc są niezbędne do prawidłowego złożenia tego rodzaju wniosku - należy bowiem wyczerpująco i precyzyjnie wskazać choćby sposób skazania. Skorzystanie z pomocy adwokata może pomóc w uniknięciu podstawowych błędów popełnianych przez oskarżonych i dać gwarancję skutecznej obrony w postępowaniu.

Materiał Partnera
Adwokat Rybnik