Górny Śląsk od stuleci uznawany jest za przemysłowe centrum Polski. Na terenie całego województwa funkcjonowały kopalnie oraz huty, zajmujące się wydobywaniem i przetwarzaniem węgla kamiennego, srebra, czy cynku. Region rozwijał się za sprawą wielu wybitnych przedsiębiorców i ekonomów, a jednym z nich był urodzony 8 listopada 1781 roku Karol Godula. Kim był górnośląski "Król cynku"? 

Początki Karola Goduli 

Karol Godula przyszedł na świat w Makoszowach, które obecnie są dzielnicą miasta Zabrze. Od dziecka wyróżniał się inteligencją i determinacją. Wykształcenie zdobywał w uznanych placówkach oświatowych, uczęszczając do Gimnazjum Cystersów w Rudach Wielkich oraz do Liceum w Opawie. Karol Godula rozpoczął swoją karierę w młodym wieku, tuż po ukończeniu szkoły został zatrudniony przez hrabiego Karola Franciszka von Ballestrema w roli ekonoma jego majątku. Rodzina arystokratyczna Ballestrem uznawana była w tym czasie za magnatów przemysłowych, posiadając dobra ziemskie majoratu rudzkiego oraz kopalnie węgla. Do budowy huty cynku "Karlhütte" namówił ich Karol Godula, który w późniejszym czasie otrzymał znaczną część udziałów w hucie. Przedsiębiorcze myślenie pozwoliło Goduli na samodzielność i od 1823 roku prowadził własne zakłady przemysłowe, co przełożyło się na budowę majątku osobistego. 

Rozwój i własny dorobek 

Pierwszą kopalnią założoną przez Karola Godulę była kopalnia "Maria", zajmująca się wydobywaniem galmanu, którego mianem określano utlenione rudy cynku. Pieniądze zarobione dzięki kopalni pozwoliły na zakup wielu dóbr ziemskich. W jego posiadaniu znalazły się m.in Szombierki, Orzegów, Bujaków, Bobrek i Paniowy. Godula chcąc poszerzać swoje przemysłowe imperium, zakupił również kopalnie cynku "Stein" i "Rosalie", oraz huty "Morgenroth" i Gute Hoffnung". W kluczowym okresie majątek Goduli wyceniany był na blisko 2 miliony talarów, na które składały się liczne kopalnie cynku, kopalnie węgla, huty cynku, oraz dobra ziemskie.

W latach 1841-1845 w Szombierkach wybudowano Pałac Goduli. Budynek został zaprojektowany w stylu neorenesansowym przez królewskiego inspektora budowlanego Fellera. Wewnątrz znajdowała się ogromna biblioteczka, pokój różany, specjalnie przygotowany chiński salon herbaciany, a także bogato zdobiona sala bankietowa oraz pokój lustrzany. Pałac przetrwał zarówno I, jak i II wojnę światową, jednak został splądrowany i spalony przez armię czerwoną. 

Poprzez prowadzenie wielu zakładów przemysłowych, skupiających się na wydobywaniu i obróbce galmanu, zyskał miano śląskiego króla cynku, stając się przy tym jedną z najważniejszych osób działającą na rzecz rozwoju Górnego Śląska. 

"Diabeł z Rudy Śląskiej", oszpecenie i majątek — tajemnice króla cynku 

Wokół Karola Goduli pojawiło się wiele tajemnic i legend, a to za sprawą jego przysposobienia i charakterystycznego wyglądu. Jedna z hipotez odnosząca się do jego stanu zdrowia, skupiająca się szczególnie na okaleczonej twarzy, niedowładzie ręki i nogi, a także niemożności spłodzenia potomstwa, mówiła o tym, że został on zaatakowany przez kłusowników, a skutkiem tego zdarzenia miało być jego kalectwo, oraz fakt, że nigdy nie założył rodziny. Przez okoliczną ludność, a także innych przedsiębiorców nazywany był "Diabłem z Rudy Śląskiej". W momencie przemysłowych kryzysów, gdy okoliczne zakłady upadały lub mierzyły się z  problemami finansowymi, jego kopalnie i huty świetnie prosperowały, przynosząc Goduli ogromny zysk. Wśród okolicznych społeczności powstała legenda, mówiąca o diable, który nocą sypie Goduli talary przez komin wprost do kominka w jego mieszkaniu. 

Karol Godula zgromadził ogromny majątek, którym chętnie się dzielił. Był pierwszym śląskim przedsiębiorcą, który zbudował domy mieszkalne dla swoich pracowników, oraz wprowadził darmową opiekę zdrowotną. Podczas ekonomicznego krachu nie zwolnił robotników. Godula pomimo mrocznego przydomku pomagał pracującym dla niego ludziom, wierząc, że pomoże mu to w prowadzeniu przedsiębiorstw. 

Śmierć i testament Karola Goduli 

Karol Godula zmarł 6 lipca 1848 roku we Wrocławiu. Król cynku nie miał spadkobierców, a zebrany majątek zapisał w testamencie na niespokrewnioną z nim 6-letnią Joannę Gryzik, która wykorzystując spadek, otrzymała tytuł szlachecki i przyjęła nazwisko Godula-Schomberg. Gryzik, nazywana później śląskim Kopciuszkiem angażowała się w pomoc potrzebującym. Wraz ze swoim mężem Hansem Ulrichem Schaffgotschem, po którym w późniejszym czasie przejęła nazwisko, ufundowała wiele kościołów, kaplic, czy szkół. Wspomagała sieroty oraz pracowników hut cynku. W 1864 roku mianowano ją damą honorową bawarskiego orderu Teresy.Godula spoczął na cmentarzu kościoła św. Wojciecha, jednak w 1909 roku, za sprawą Joanny Schaffgotsch jego zwłoki zostały ekshumowane i przeniesione do krypty kościoła pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Szombierkach.  

Karol Godula — górnośląski przedsiębiorca 

Karol Godula to jedna z najważniejszych postaci w historii Górnego Śląska. Zbudowane przez niego kopalnie i huty w znacznym stopniu przyczyniły się do przemysłowego rozwoju regionu. Jego nazwiskiem została nazwana dzielnica w Rudzie Śląskiej, a okolice ruin jego domu oraz Zamku Rudzkiego po dziś dzień są miejscem organizowania wielu miejskich wydarzeń. "Diabeł z Rudy Śląskiej" jest symbolem minionych czasów przemysłu, a jego postać na zawsze przypominać będzie historię i dziedzictwo Górnego Śląska.