W kolejnym odcinku naszej serii artykułów poświęconych kluczowym zagadnieniom prawnym skupiamy się na tematyce zakazu konkurencji po ustaniu stosunku pracy. W obliczu rosnącej mobilności zawodowej i ciągłego rozwoju technologii, zarówno pracodawcy, jak i pracownicy, coraz częściej stają przed wyzwaniami związanymi z ochroną tajemnic przedsiębiorstwa i wiedzy specjalistycznej.
W umowach o pracę coraz częściej spotyka się klauzule zakazu konkurencji. Zakaz ten, często powiązany z inwestycjami pracodawcy w pracownika (szkolenia, wynagrodzenia) oraz dostępem do tajemnic przedsiębiorstwa, ma na celu ochronę interesów pracodawcy.
Ustawodawca w kodeksie pracy (art. 1011 § 1 i 1012 § 1) reguluje zakaz konkurencji zarówno w czasie trwania stosunku pracy, jak i po jego ustaniu. Ten drugi przypadek, będący przedmiotem niniejszej analizy, dotyczy sytuacji, gdy pracownik miał dostęp do kluczowych informacji, których ujawnienie mogłoby zaszkodzić pracodawcy.
Ważnym elementem umowy o zakazie konkurencji jest precyzyjne określenie, jakie działania są pracownikowi zabronione po zakończeniu pracy. Zakres ten powinien być dostosowany do pozycji pracownika oraz rodzaju dostępnych mu informacji. Należy pamiętać, aby zakres zakazu był precyzyjny i możliwy do zrozumienia przez pracownika.
Co więcej, zakaz ten może obejmować różne formy aktywności zawodowej. Przykładowo, może dotyczyć pracy u konkurencji w ramach stosunku pracy, ale również innych form współpracy (np. B2B).
Ciekawym aspektem jest też kwestia działań przygotowawczych do naruszenia zakazu konkurencji. W literaturze prawniczej i orzecznictwie dominuje pogląd, że same przygotowania do działalności konkurencyjnej nie łamią zakazu konkurencji.
Istotnym aspektem umowy o zakazie konkurencji jest odszkodowanie dla pracownika. Minimalne odszkodowanie wynosi 25% sumy otrzymanych składników wynagrodzenia za okres obowiązywania zakazu. Wartość ta może być wyższa, zależnie od zakresu i warunków zakazu. Z drugiej strony, nie istnieją wytyczne co do maksymalnej wysokości odszkodowania.
Czas trwania zakazu konkurencji również nie jest ściśle określony. Ustawa kodeksu pracy nie podaje maksymalnej długości zakazu, pozostawiając to do uzgodnienia stron umowy. Jednak praktyka pokazuje, że najczęściej czas trwania takiej umowy określa się na rok od daty rozwiązania stosunku pracy, a zakaz trwający dłużej niż kilka lat może być uznany w razie sporu za nieważny ze względu na sprzeczność z zasadami współżycia społecznego.
Zakaz konkurencji może wygasnąć przed upływem umownego terminu w dwóch przypadkach:
- gdy przestaną istnieć przyczyny uzasadniające jego wprowadzenie lub
- gdy pracodawca nie wywiązuje się z obowiązku zapłaty odszkodowania.
Należy jednak zaznaczyć, że wygaśnięcie zakazu nie zwalnia pracodawcy z obowiązku wypłaty odszkodowania.
Możliwość zastrzeżenia kary umownej za naruszenie zakazu konkurencji jest tematem szeroko dyskutowanym. Obecnie dominuje pogląd, że możliwe jest zastrzeżenie takiej kary, jednak nie powinna ona być wygórowana. Pracownik może również wnioskować o jej zmniejszenie, powołując się na ograniczoną odpowiedzialność materialną przewidzianą w kodeksie pracy.
Zakaz konkurencji po ustaniu stosunku pracy jest narzędziem ochrony interesów pracodawcy, wymagającym precyzyjnego określenia warunków i zakresu. Ważne jest, aby umowa była jasna, sprawiedliwa i zgodna z obowiązującym prawem, uwzględniając zarówno interesy pracodawcy, jak i pracownika.
Artykuł ma charakter wyłącznie informacyjny i nie stanowi porady prawnej. Tematyka zakazu konkurencji po ustaniu stosunku pracy jest złożona i wymaga indywidualnego podejścia do każdej specyficznej sytuacji. Niniejsze opracowanie ma na celu dostarczenie ogólnego przeglądu przepisów i praktyk związanych z tym zagadnieniem, ale nie zastępuje indywidualnej porady prawnej. W przypadku pytań lub wątpliwości dotyczących zakazu konkurencji, jego zastosowania, warunków czy konsekwencji naruszenia, zalecamy skonsultowanie się z wykwalifikowanym prawnikiem. Specjalistyczne wsparcie prawne w zakresie prawa pracy oraz zagadnień związanych z zakazem konkurencji oferuje Kancelaria Prawa Gospodarczego TMH Kraków - Tomasz Marek Marcin Hotel Adwokaci i Radcowie Prawni spółka partnerska. Adres www: https://www.kancelariatmh.pl.
