18 grudnia mija 6. rocznica śmierci Kazimierza Kutza, jednego z najwybitniejszych reżyserów filmowych i teatralnych w historii polskiej kultury. W swojej twórczości często koncentrował się na Śląsku – regionie, który darzył ogromnym sentymentem i który był mu niezwykle bliski.
Dzieciństwo i edukacja
Kazimierz Kutz urodził się 16 lutego 1929 roku w Szopienicach. Był synem kolejarza i powstańca śląskiego Franciszka Kutza oraz Anastazji z domu Kamińskiej. Wychowywał się w rodzinie silnie związanej z tradycjami śląskimi i religią katolicką.
Edukację rozpoczął w Szopienicach, a później ukończył I Liceum Ogólnokształcące im. Tadeusza Kościuszki w Mysłowicach. Już w młodości angażował się w działalność społeczną i należał do takich organizacji jak Związek Harcerstwa Polskiego oraz Organizacja Młodzieżowa Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego (OM TUR). Po zdaniu matury rozpoczął naukę w Państwowej Wyższej Szkole Filmowej w Łodzi, którą ukończył w 1955 roku.
Początek kariery filmowej - lata 50 XX wieku
Po studiach Kazimierz Kutz rozpoczął pracę jako asystent Andrzeja Wajdy przy realizacji filmu „Pokolenie” (1955). Jego debiut reżyserski nastąpił w 1959 roku z filmem „Krzyż Walecznych”. Choć kolejne dzieło, „Nikt nie woła”, nie odniosło sukcesu, nie zniechęciło to Kutza do dalszej pracy. Wkrótce wyreżyserował „Ludzi z pociągu”, który zdobył uznanie zarówno krytyków, jak i widzów.
Największe uznanie przyniosły mu jednak filmy poruszające tematykę śląską: „Sól ziemi czarnej”, „Perła w koronie”, „Paciorki jednego różańca”, a także dramat „Śmierć jak kromka chleba” oraz satyryczny „Zawrócony”. Te dzieła na stałe wpisały się w kanon polskiej kinematografii.
Działalność w latach PRL
Lata 70. były dla Kutza okresem intensywnej pracy reżyserskiej, ale także czasem starć z ówczesnymi władzami. Był inwigilowany przez Służbę Bezpieczeństwa w ramach akcji „Reżyser” ze względu na kontakty z Komitetem Obrony Robotników (KOR) i „Solidarnością”. W latach 80. współorganizował Kongres Kultury Polskiej, za co został internowany.
Kazimierz Kutz znany był ze swojego krytycznego stosunku do władzy. Po pacyfikacji kopalni „Wujek” zrezygnował z funkcji głównego reżysera TVP Katowice oraz z posady wykładowcy na Wydziale Radia i Telewizji Uniwersytetu Śląskiego.
Działalność polityczna Kazimierza Kutza
Lata 90. przyniosły nowe wyzwania. W 1997 roku Kazimierz Kutz został senatorem IV kadencji, zdobywając najlepszy indywidualny wynik w województwie katowickim. W Senacie był członkiem Klubu Demokratycznego oraz pracował w Komisji Edukacji Narodowej i Komisji Emigracji i Polaków za Granicą. Z powodzeniem kandydował również w wyborach w 2001, 2005 i 2011 roku.
Jako senator aktywnie działał na rzecz kultury i społeczności lokalnych. Był jednym z inicjatorów budowy Muzeum Śląskiego, patronem Festiwalu Filmów Kultowych i członkiem Stowarzyszenia Autorów ZAiKS.
