Otto Stern był jednym z najwybitniejszych fizyków w historii. Laureat Nagrody Nobla pochodził z Żor!

Wydawać by się mogło, że Górny Śląsk to obszar, który niegdyś skoncentrowany był jedynie na przemyśle. Liczne kopalnie, huty i fabryki skutecznie przyćmiły fakt, iż region może być kojarzony również ze sportem, sztuką i… nauką! W województwie śląskim urodziło się wielu naukowców, którzy swoimi odkryciami zyskali sławę i uznanie całego świata. Jednym z nich z pewnością był urodzony w Żorach Otto Stern!

Otto Stern przyszedł na świat w Żorach

Otto Stern przyszedł na świat 17 lutego 1888 roku w Żorach. W tamtym okresie Żory, tak jak cały Śląsk należały do Cesarstwa Niemieckiego. Pochodził z dobrze sytuowanej rodziny kupieckiej. Miał żydowskie korzenie, co w późniejszym czasie dyktowało konieczność emigracji z Europy. Wychowywał się wraz z piątką rodzeństwa, będąc najstarszym synem Oskara i Eugenii Sternów. W wieku 4 lat przeniósł się z rodziną do Wrocławia, gdzie rozpoczął edukację. 

Od zawsze pasjonowały go przedmioty ścisłe. Uczęszczając do szkół nastawionych na zajęcia klasyczne, edukował się na własną rękę, czytając wiele książek. Przystępując na wrocławską uczelnię wyższą jego upragnioną specjalizacją, okazała się chemia fizyczna. W pogoni za wiedzą zamienił uniwersytet we Wrocławiu na uczelnię w Pradze, gdzie studiował pod okiem Alberta Einsteina. Stern zafascynowany naukami niemieckiego fizyka, podążał za nim, gdy ten powrócił na macierzystą uczelnię ETH Zurich. Był to ważny okres w jego życiu, to właśnie tam otrzymał szansę pierwszej pracy, jako nieetatowy pracownik naukowy. Po roku pracy, dołączył do zespołu Uniwersytetu we Frankfurcie nad Niemnem w katedrze fizyki teoretycznej. W 1915 roku uzyskał habilitację. 

Zainteresowanie fizyką eksperymentalną i doświadczenie Sterna-Gerlacha 

W trakcie trwania I wojny światowej Otto Stern, został wcielony do niemieckiej armii, gdzie dołączył do badań wojskowych na Uniwersytecie w Berlinie. To doświadczenie zmieniło jego podejście do nauki. Do tej pory fizyk z Żor zajmował się w dużej mierze teoretycznym aspektem nauki. Pod wpływem poznanych w wojsku przyjaciół – Jamesa Francka oraz Maxa Volmera zainteresował się eksperymentalną stroną fizyki, co w późniejszym czasie zaowocowało licznymi nagrodami. 

Po wojnie dołączył do kadry naukowej uczelni w Rostocku. W 1922 roku wraz z Walterem Gerlachem już jako profesor nadzwyczajny fizyki teoretycznej przeprowadził doświadczenie, które na zawsze zapisało się na kartach historii jako badanie Sterna-Gerlacha. Eksperyment wiązki molekularnej udowodnił prawdziwość kwantyzacji spinowej, zakładającej, że w polu magnetycznym atomy ustawiają się tylko w kilku kierunkach. Badanie polegało na przepuszczeniu wiązki atomów przez niejednorodne pole magnetyczne. Wynikiem było rozszczepienie wiązki na dwa oddzielne kierunki, co obaliło dotychczasowe myślenie fizyków. 

Uniwersytet w Hamburgu, emigracja do Stanów Zjednoczonych i laureat Nagrody Nobla 

Otto Stern był ważną postacią na Uniwersytecie w Hamburgu. Pełnił rolę profesora chemii fizycznej i dyrektora laboratorium, zakładając grupę badawczą, która rewolucjonizowała dotychczasowy świat fizyki. Rozsławił hamburską uczelnię w zakresie badań atomowych, molekularnych i jądrowych. Jego badania i eksperymenty potwierdziły właściwości falowe atomów helu i wodoru. Obalił również regularność momentu magnetycznego protonu, który według teorii Paula Diraca powinien być zawsze równy odwrotności mas. Badanie Sterna wykazało, że moment magnetyczny protonu jest kilkukrotnie razy wyższy niż zakładano.

W 1933 roku po dojściu Hitlera do władzy zmuszony był wyemigrować do Stanów Zjednoczonych, porzucając swoje miejsce pracy. Amerykę wybrał ze względu na przyznany mu 3 lata wcześniej tytuł Legum Doctor na uczelni University of California w Berekley. Jego ostatnim miejscem pracy naukowej był Uniwersytet w Pensylwanii, skąd w 1945 roku przeszedł na emeryturę. 

Nagrodę Nobla otrzymał w 1943 roku za swoje przełomowe eksperymenty. Przede wszystkim doceniono doświadczenie Sterna-Gerlacha oraz odkrycie momentu magnetycznego protonu. 

Naukowiec światowej sławy pochodzący z Żor

Otto Stern zmarł 17 sierpnia 1969 roku w wieku 81 lat. Jego eksperymenty i zdobyte na wielu uczelniach doświadczenie pozwoliło mu zapisać się w historii, jako jeden z najwybitniejszych fizyków w dziejach ludzkości. Przełomowe wyniki badań zmieniły oblicze dziedziny, którą fascynował się już od najmłodszych lat.